اثر نانوذرات نقره و نوکلئوتید بر آسیب شناسی بافتی گربه ماهی رنگین کمان (pangasianodon hypophthalmus)

در سالیان اخیر، توسعه شگرفی در نانو فن¬آوری پدید آمده است. استفاده از نانوذرات در صنایع مختلف و رهایش آن¬ها به محیط زیست منجر به بروز استرس ناشی از حضور آن¬ها در محیط¬های طبیعی می¬شود. در دهه اخیر، استفاده از ترکیبات مختلف در جیره غذایی آبزیان به منظور بهبود عملکرد و پاسخ به استرس پیشنهاد شده است. نوکلئوتیدها، ترکیباتی با وزن مولکولی پایین که عملکردهای متعددی در حیات ماهیان دارند، از جمله این مواد هستند. هدف از انجام این پژوهش ارزیابی کارائی نوکلئوتید افزوده شده به جیره غذایی گربه¬ماهی رنگین¬کمان pangasianodon hypophthalmus در مواجهه با غلظت¬های مختلف نانوذرات نقره و نیترات نقره محلول در آب است. ماهیان به مدت 10 هفته با جیره حاوی نوکلئوتید (075/%) یا جیره شاهد تغذیه شدند. در پایان دوره، 40 قطعه ماهی از گروه تغذیه شده با نوکلئوتید و 40 قطعه از گروه شاهد، به طور تصادفی با میانگین وزنی 26/0± 12 گرم تفکیک شدند. هر گروه از ماهیان (شامل 8 قطعه برای هر گروه) به مدت 10 روز در پنج گروه آزمایشی شامل تیمار شاهد، 1 و 20 میکروگرم در لیتر نانوذرات نقره و 1 و 20 میکروگرم در لیتر نیترات نقره در شرایط ساکن تجدید تحت تیمار قرار گرفتند. در پایان دوره، نمونه¬برداری از بافت¬های آبشش، کبد، کلیه و روده به منظور ارزیابی تغییرات آسیب¬شناسی صورت گرفت. همچنین نمونه-برداری از بافت آبشش و عضله به منظور ارزیابی غلظت نقره به روش جذب اتمی انجام شد. نتایج نشان داد که افزودن نانوذرات نقره یا نیترات نقره به آب در هر دو گروه ماهیان تغذیه شده با جیره حاوی نوکلئوتید و بدون نوکلئوتید، تغییرات آسیب¬شناسی واضحی را در مقایسه با گروه شاهد پدید می¬آورد. مهمترین آسیب¬های بافتی در آبشش شامل هایپرپلازی سلول¬های اپیتلیال، تورم و آب¬ آوردن تیغه¬های ثانویه، نکروز سلول¬های اپیتلیال، ترشحات ائوزینوفیلیک و تجمع خونی بود. در بافت کبد عوارضی همچون تجمع رنگدانه، هسته پیکنوتیک، واکوئله¬شدن سیتوپلاسم و فیبری¬شدن سلول¬های هپاتوسیت مشاهده شد. افزایش تعداد سلول¬های گابلت، پیوستگی و تخریب ریز¬پرزها از آسیب¬های بافتی روده بود. افزایش حضور گلبول قرمز و ائوزینوفیل¬ها، توسعه گلومرولی، نکروزیس گلومرول، نکروزیس توبولار و ترشحات التهابی در بافت کلیه مشاهده شد. براساس شاخص ارگان (iorg) بیشترین شدت آسیب بافتی در بافت کبد ماهیان تغذیه شده با جیره فاقد نوکلئوتید و در مواجهه با غلظت بالای نانوذرات نقره مشاهده شد. با این وجود، تفاوتی در شدت آسیب بافتی در اندام یکسان بین دو گروه تغذیه شده با نوکلئوتید و بدون نوکلئوتید در مواجهه با یک نوع ماده آلاینده مشاهده نشد (05/0<p). تجمع نقره در بافت آبشش در تمامی تیمارهای آزمایشی بیشتر از بافت عضله بود. میزان غلظت نقره در آبشش ماهیان تغذیه شده با نوکلئوتید نسبت به گروه بدون نوکلئوتید به طور معنی¬داری کمتر بود. به طور کلی نتایج این تحقیق نشان داد که علی¬رغم وجود تفاوت در میزان تجمع نقره حداقل در بافت آبشش دو گروه ماهیان مورد بررسی، میزان آسیب¬های بافتی مشاهده شده بین دو گروه تفاوت محسوسی را نشان نداد. کلمات کلیدی: نانو فن¬آوری، نیترات نقره، جذب اتمی، شاخص ارگان، تجمع